Fotoboeken en film als liefdesverklaringen aan het waddengebied

Ode aan de Wadden

Pieter-Rim de Kroon kwam als kleine jongen al met zijn ouders op Terschelling. De formule van een geslaagde vakantie was relatief eenvoudig: een vislijntje tussen twee houten haringen in de Waddenzee uitzetten, pierensteken, visjes bakken op het petroleumstel achter het vakantiehuis. Toen al, als kind, was De Kroon mateloos gefascineerd door het voortdurende spel van wind en licht, en van het wisselen van de getijden. Die fascinatie is tot op de dag van vandaag gebleven en resulteerde in een boek en in een film: Silence of the Tides . Het boek verschijnt deze week, de film is hopelijk vanaf 19 november op documentairefestival IDFA te zien en in de bioscopen.

Het project begon met een film, in samenwerking met AVRO/TROS en het Nederlands Filmfonds, vertelt De Kroon. ,,Ik wist van meet af aan: het hart van de film moet het getijden-proces zijn, het heeft zoiets magisch, ik beschouw die voortdurende afwisseling tussen eb en vloed als de ademhaling van het Waddengebied.’’

De Kroon besloot te filmen volgens het adagium ‘radicale observatie’. ,,Traag… observerend… De camera beweegt nauwelijks. Ik kijk nederig, toon me bescheiden, voeg niets toe.’’

De visuele power van de beelden spreekt voor zich. Al snel wist De Kroon dat er ook een boek moest komen. ,,Eén seconde film bestaat uit 24 frames. Daar heb ik een selectie uit gemaakt voor het boek.’’ De film duurt 102 minuten. De Kroon moest dus uit 146.880 frames kiezen.

Hij toont beelden van vechtende eenden, maar ook van een F16, een begrafenis en een doopplechtigheid op het Duitse Waddeneiland Pellworm, van handkokkelaars en luierende zeehonden. Hij heeft zijn best gedaan om clichés te vermijden, al valt dat niet mee: er is een stortvloed van reclamecampagnes en campagnebeelden die het dominante beeld van de Waddeneilanden bepalen. Die beelden wilde De Kroon omzeilen en dat is hem goed gelukt – zijn boek is verrassend meditatief en een oprechte, vaak adembenemende ode aan een leven omringd door zee.

,,De aaibaarheidsfactor van het Waddengebied is groot, maar wanneer ik er naar kijk, zie ik een gure, grauwe, koude, prachtige omgeving waarin mensen worstelen met het leven. Hoe verhoudt de mens zich tot de omgeving – daar gaat het mij in mijn werk steeds om.’’

De filmmaker grinnikt. ,,We vinden de natuur tegenwoordig heel lief, maar krabben eten krabben hoor, garnalen eten garnalen en vogels vogels. Dat gaat er heus niet allemaal zo lief aan toe. Wij vinden zeehonden schattig, maar Duitsers waarschuwen de mensen juist voor ze omdat ze bijten. En de Denen schieten ze dood en eten ze op.’’

In zijn film en boek wil De Kroon de ambivalente houding van mensen richting het Waddengebied laten zien. We willen het beschermen en koesteren, maar overlopen het gebied in de zomer massaal. ,,In juli en augustus waaien de plastic zakken en patatbakjes je er om de oren. Wat dat betreft gedraagt de mens zich van alle soorten die het Waddengebied bevolken het merkwaardigst. Misschien, als je de Wadden echt wilt beschermen, moet je er geen ruchtbaarheid meer aan geven, moet je erover zwijgen en er geen reclamecampagnes meer over maken.’’

Pieter-Rim de Kroon: Silence of the tides, 192 blz., uitgeverij Terra, 34,99 euro. De film is deze maand – onder voorbehoud van coronamaatregelen – te zien op filmfestival IDFA. In het voorjaar van 2021 volgt een bioscooptournee.