De ademhaling van de getijden

FrieschDagblad 
Vrijdag 27 november 2020

Het Waddengebied ademt in en uit, van eb naar vloed, van dag naar nacht, van eten naar gegeten worden. Dat is waar het om draait in de fascinerende documentaire over dit werelderfgoed Silence of the tides. A PietHalma C!)Windmill Film

Het is vanwege de coro­namaatregelen dat het Internationaal Documentaire Filmfestival Amsterdam (IDFA) dit jaar zonder toeters en bellen, en zonder gasten uit binnen- en buitenland plaats­vindt. Dit festival, uniek in zijn soort, moet het dit keer doen zon­der een uitbundige festivalsfeer in en rondom de Amsterdamse thea­ters. Grote winst echter voor de kleinere filmtheaters in ons land, waaronder Slieker in Leeuwarden, waar de premières nu naartoe ver­plaatst zijn. Eén zo’n parel is een overweldigend filmportret van de Waddenzee van regisseur Pieter­Rim de Kroon (1955). Hoewel de documentaire pas in het najaar van 2021 in de bioscopen draait, kunnen we dankzij IDFA én corona de film­première nu al beleven. In 2003 kreeg Rim de Kroon een Gouden Kalf voor Hollands Licht, waarin hij zijn visitekaartje al afgaf van zijn beeldend filmen zonder snelle mon­tages en bibberende camera’s.

Wat het commentaar betreft moeten we het hier doen zonder een David Attenbourough, de Britse bioloog en televisiemaker die met zijn compassievolle stem in vele natuurdocumentaires uitlegt wat we zien. Het enige wat we hier te weten komen is de introductietekst onder de openingsbeelden dat het Waddengebied 500 kilometer lang is (zich uitstrekkende van de Neder­landse Waddeneilanden tot het noorden van Denemarken). En dat het een gebied van 10.000 vierkante kilometer omvat. Verder moet de kijker het allemaal zelf uitzoeken, en dat is winst.

Dit is een film om te ervaren wat het betekent om te leven

Heel veel vogels
Want er valt heel veel te beleven. Dankzij het bijzondere camerawerk zien we grote oppervlaktes water komen en gaan, waarbij vaak ge­bruik is gemaakt van time lapses (versneld tonen van beelden). En natuurlijk vogels, heel veel vogels; alleen, in kolonies, parend en elkaar bevechtend. Maar er is ook de nodi­ge bedrijvigheid. Zoals van de ver­keersleider op de meldpost Branda­ris die de getijden in de gaten houdt en een belangrijke adviseur is voor passerende boten in het Waddenge­bied. Ook komt hij in actie als een boot een mayday uitstuurt. Indruk­wekkend is verder de inzet van medewerkers van het NIOZ (Neder­lands Instituut voor Onderzoek der Zee) die kanoeten, oftewel strandlo­pers, ringen, van een zender voor­zien en volgen tot hun broedplaats in IJsland. En hoe mooi: ze komen ook terug in beeld als ze zich later weer vertonen op de Wadden.

We zien lammetjes geboren worden, maar ook de realiteit van het slachten van schapen op Texel, inclusief een wel erg heftige scène van het doden en villen van deze dieren. Indruk maken eveneens de schietoefeningen van de Koninklijk Luchtmacht op de Vliehors, met beelden vanuit de cockpit, met de voor veel Friezen herkenbare F-16- straalmotoren-geluiden. Defensie werkte mee aan het in beeld bren­gen van hoe een korps mariniers vanaf het werelderfgoed het strand bestormt. We zien zwermen vogels opschrikken om even later hun rustplaats weer op te zoeken.

We zien een yogalerares aan het strand met een groep leerlingen ademhalingsoefeningen doen en zo de getijden nabootsen. Al medite­rend ademen zij in en uit, als ware het eb en vloed in hun eigen leven. Dat het leven zelf ook ademt op de getijden beleven we in beelden van een begraafplaats van de Alte Kirche op het Duitse Waddeneiland Pill­worm, en even later van de doop van een kind in dezelfde kerk waar de gemeente de predikant nazegt: ‘God zegene en behoede je’.

Midden in de natuur
Zo adem je als kijker mee in deze observerende film. Het geluid (vol­gens een nieuw Dolby-Atmos con­cept) doet je fysiek voelen midden in de natuur te staan. Zware orgelge­luiden van het stemmen tot een prelude van Chop in voel je in je lijf, zo dichtbij.

Verwacht van de filmmaker geen kritische film over stijgende zeespie­gels, verdwijnende diersoorten of de grote impact van aanspoelend plas­tic. Nee dit is een film om te ervaren wat het betekent om te leven. Hier is een groots werk verricht.

Volg ons